Hər şeydə xeyir görmək

More Website Templates @ TemplateMonster.com - August 05, 2013!

Hər şeyi xeyirə yozmaq

Hadisələri xeyirə yozmaq cəmiyyətin böyük çoxluğunun dost olduğu bir məsəldir. Bir çox insan günlük həyatlarında tez-tez “vardır bir xeyir” ya da “xeyirdir inşallah” kimi sözləri istifadə edərlər. Ancaq bu istifadə ümumiyyətlə ya ağız vərdişindən ya da bu sözlərin xalq arasında adətləşmiş olmasından qaynaqlanar. Yoxsa bu insanlar xeyirə yozmanın həqiqi mənada nə ifadə etdiyinin ya da bu anlayışın günlük həyata necə köçürüləcəyinin şüurunda deyildirlər. Hətta, kimiləri bu sözün bir deyişlə həyata keçirəbiləcək xüsusiyyətdə bir məna daşıya biləcəyinin belə fərqində deyil. Halbuki insanın yaxşı ya da pis, müsbət ya da mənfi kimi görünən bütün hadisələri hər nə olursa olsun mütləq xeyirə yozması, Allaha qarşı duyulan səmimi imandan qaynaqlanan önəmli bir əxlaq özəlliyi və yenə imanın gətirdiyi bir həyat şəklidir. Və bu həqiqətin fərqinə varmaq da insana dünyada və axirətdə bütün nemətlərin qapısını açan, adamın həyatına dinclik və sağlamlıq gətirən önəmli bir mövzudur.

Gün içində möminin heç bir şeyə üzülüb üzüntüyə qapılmaması, imanı doğru anladığının bir göstərişidir. Qarşılaşılan hadisələri xeyir gözüylə qiymətləndirə bilməmək, tez-tez narahat və ümidsiz bir ruh halı içində yaşamaq, çatışmazlıq gözləməsi içində olmaq, hüzünə qapılıb romantikləşmək isə, tərtəmiz, açıq bir imanı şübhəli anlamının əlamətləridir. Bu şübhə dərhal qaldırılmalı, kəsilməz iman sevinci sabit həyat özəlliyi halına gətirilməlidir. Allaha iman edən bir insan tərslik və ya səhv kimi görünən bir hadisə ilə qarşılaşdığında, əslində bunun özü üçün mütləq ən xeyirlisi olduğunu bilməlidir.

“Çatışmazlıq”, “tərslik”, “kaş ki” kimi sözləri isə ancaq dərs almaq, ibrət çıxarmaq məqsədiylə istifadə etməlidir. Yəni, “bu hadisə hikmətli və xeyirli, lakin bir dahaki səfər eyni səhvi etməyim, bu an öyrəndiyim şəkildə doğrusunu edim” şəklində baxış açısı içində olmalıdır. Təkrar eyni çətinliklə qarşılaşsa və ya eyni səhvə düşərsə, yenə xeyir və hikmətlə yaradıldığını ağlından əsla çıxmamalı və “bir dahaki səfərə doğrusunu edim” deyə niyyət etməlidir. Hətta eyni hadisə dəfələrlə də təkrarlansa, yenə də Müsəlman üçün bu vəziyyətdə bir xeyir olduğunu bilməlidir; çünki bu, Allahın qanunudur və Allahın qanunu əsla pozulmaz.

Bir insanın nəfsinin mutmain, balanslı hala gəlməsi isə Allahdan gələn xeyir və hikmətin kəsilməz davam etdiyini bilməsi ilə olar. Bu həqiqəti qavramaq dünyada mömin üçün böyük bir nemətdir. Din əxlaqından uzaq, inkar içindəki insan kəsilməz əzab içindədir; hər hadisəni öz əleyhində şərh edər. Və bundan ötəri də davamlı çətinlik içindədir. Mömin isə hadisələrin hikmət və xeyir yönlərini görəbilmənin sevincini yaşar. Bu üzdən ortalı bir rəftar içində olmaq, qarşılaşdığı hadisələri həm xeyirə həm şərə yozaraq əzab içində qalmaq axirətdə möminə böyük utanc verə bilər. Bu qədər açıq və asan bir həqiqəti tənbəllik və qəflətlə anlamazlıqdan gəlmək, vicdana və ağla tam qəbul etdirməmək axirətdə və dünyada əzab içində yaşamağa səbəb ola bilər. Bilinməlidir ki, Allahın hazırladığı qədər bütün olaraq qüsursuz yaradılmışdır. Milyonlarla hadisədən ibarət olan bu bütündə, xeyir gözüylə baxan insan üçün yalnız gözəlliklər, xeyirlər və hikmətlər vardır. İmanlı bir mömin iradə və ağıl ilə gün içində heç bir hadisədə şeytanın tələsinə düşməz. Hadisənin şəkli, insanları, günü, yeri nə olursa olsun xeyir hökmündə olduğunu əsla unutmaz. Özü o an bu xeyiri görməyir ola bilər, amma önəmli olan hər şeyin xeyirlə yaradıldığına qəti olaraq inanmaqdır.

Nə var ki insan bəzən tələsikçi qurluşu səbəbiylə qarşılaşdığı hadisədəki xeyiri dərhal görmək istəyə bilər. Əgər bunu o an üçün görməzsə, özünün zərərinə olacaq şeylərdə israrçı və inadçı bir rəftar sərgiləyə bilər. Quranda insanın bu tələsikçi yönü belə bildirilmişdir:

İnsan xeyirə dua etdiyi kimi, şərə də dua etməkdədir. İnsan çox tələsikçidir. (İsra Surəsi, 11)

Halbuki insanın öz doğru və yaxşı gördüyü şeylərdə israr etməsi, bunlara çatmaq üçün tələsgənlik etməsi, ehtirasa qapılması deyil, Allahın qarşısına çıxardığı hadisələrdəki hikmətləri və xeyirləri görəbilmək üçün çalışması lazımdır. Məsələn bir insan maddi imkanlarının genişləməsini çox istəyir və bunun üçün səy göstərir. Ancaq bütün səyinə baxmayaraq bu istəyi uzun bir vaxt, hətta heç bir zaman gerçəkləşməyəbilər. Bu vəziyyəti özünün əleyhinə qiymətləndirən insan isə yanılar. Əlbəttə hər kəs Allah rızası üçün istifadə etmək üzrə mal tərəfindən və mülkcə zənginləşmək üçün dua edə bilər. Ancaq bu, gecikirsə və ya heç gerçəkləşmirsə bunda böyük xeyirlər vardır. Bəlkə müəyyən bir yekunluğa çatmadan əldə edəcəyi zənginlik insanı Allah yolundan azdıracaq, şeytanın tələsinə düşürəcəkdir. Belə bir hadisənin arxasında, insanın yaxın zamanda görəbiləcəyi və ya ancaq axirətdə qavraya biləcəyi buna bənzər daha çox çox xeyir gizlənmiş ola bilər. Bir başqa örnək olaraq isə bir iş adamı, iş həyatında böyük müvəffəqiyyət əldə edə biləcəyi çox önəmli bir yığıncağı qaçırabilər. Amma bəlkə o yığıncağa getsə yolda bir yol qəzası keçirəcək ya da yığıncaq başqa bir şəhərdədirsə mindiyi təyyarə düşəcəkdir.

Əlbəttə bunlar çox ümumi örnəklərdir və hər insan həyatında bu tərz hadisələrlə qarşılaşmışdır. İlk baxışda tərs gedir kimi görünən hadisələrin bir çox xeyirini görmüşdür. Amma bunu unutmamaq lazımdır ki, adam ilk baxışda tərslik kimi görünən bu hadisələrin xeyirini hələ qavraya bilməmiş də ola bilər. Çünki bir az öncə də ifadə etdiyimiz kimi insanın bir hadisədəki xeyiri qısa zaman içində görməsi kimi bir şərt yoxdur. İnsan bəlkə də hadisənin xeyirini illər sonra öyrənə bilər və ya heç öyrənməyəbilər. Bəlkə də Allah, qarşılaşdığı çətin bir vəziyyətin xeyirini ona axirətdə göstərəcəkdir. Son olaraq təvəkküllü və qədərə təslim olmuş bir insanın etməsi lazım olan, hər hadisəni –öz hikmətini qavrasın və ya qavramasın- xeyir gözüylə qiymətləndirmək və hər şeydən razı olmaqdır. Ancaq bunu da özəlliklə ifadə etmək lazımdır ki “xeyir gözüylə baxmaq”, hadisələri görməzlikdən gəlmək, əhəmiyyətsiz hesab etmək ya da həddindən artıq optimist davranmaq demək deyil. Tam tərsinə, hər insan qarşılaşdığı hadisələrdə əlindən gələn bütün tədbirləri etməklə, hər yolu sınamaqla yükümlüdür.

Hadisənin bu yönününün də mütləq göz önünüdə saxlanılması lazımdır çünki cahiliyyə əxlaqında fərqli anlayışlar inkişaf etdirən insanlar da vardır. Məsələn cahiliyyə cəmiyyətində hadisələrə qeydsiz qalan və son dərəcə əhəmiyyətli hesab etməz davranan müəyyən bir seqment vardır ki, bunlar hər hadisəni həddindən artıq optimist qiymətləndirərlər. Belə insanlara cəmiyyət içərisində ümumiyyətlə “həyata çəhrayı gözəlliklərlə baxır” deyilər. Bu kəslər həm hadisələri əhəmiyyətli hesab etməz həm də yaxınlaşdıqları hadisələrə həll gətirmək yerinə uşaq kimi bir optimizm və saflıqla hərəkət etdikləri üçün ağılcı rəftarlar göstərməzlər. Məsələn, özünə ciddi bir xəstəlik diaqnozu qoyulan adam “burax, bir şey olmaz” məntiqiylə hərəkət etsə xəstəliyi daha da irəliləyəcək. Ya da evi soyulduğu halda tədbir görməyi gərəksiz görən insan, yeni oğrulara öz əliylə imkan təmin etmiş olacaq.

Şübhəsiz beləsinə saf bir yanaşmanın bu kitabda bəhs edilən xeyirə yozmaq və təvəkkül anlayışları ilə heçbir əlaqəsi yoxdur. Bu tərz rəftarlar açıqca əhəmiyyətli hesab etməzlikdir. Necə ki bu modeldəki ağıldan uzaq insanların əksinə möminlər, bir hadisə qarşısında əllərindən gələn bütün səyi göstərərək həqiqətən də bir hərəkət edərlər; yəni bir cür “hərəkəti dua” etmiş olarlar. Ancaq bu hərəkəti göstərərkən, hər işin nəticəsinin Allahın dilədiyi şəkildə olacağını da ağıllarından bir an olsun çıxarmazlar. Quranda bu həqiqətin şüurunda olan peyğəmbərlərin və saleh möminlərin həyatlarından örnəklər verilmiş, çətinlik və təzyiqlər qarşısındakı təvəkküllü rəftarları insanlara örnək göstərilmişdir. Bu örnəklərdən biri Hz. Hudun inkarcı qövmünün hədələmələrinə qarşı verdiyi, təvəkküllü və Allaha olan təslimiyyətini göstərən cavabıdır. Ayələrdə belə buyrulmaqdadır:

“Ey Hud” dedilər. “Sən bizə açıq bir sənəd (möcüzə) ilə gəlmiş deyilsən və biz də sənin sözünlə ilahlarımızı tərk etmərik. Sənə iman edəcək də deyilik.” “Biz: `Bəzi ilahlarımız səni çox pis vurmuşdur` (deməkdən) başqa bir şey söyləmirik.” Dedi ki: “Allahı şahid tuturam, siz də şahid olun ki, həqiqətən mən sizin şirk qoşduqlarınızdan uzağam.” “Onun xaricindəki (tanrılardan). Artıq siz mənə, toplu olaraq dilədiyiniz tələni qurun.” “Mən həqiqətən, mənim də Rəbbim, sizin də Rəbbiniz olan Allaha təvəkkül etdim. (Dünyada) elə bir canlı yoxdur ki onun ixtiyarı Allahın əlində olmasın. Şübhəsiz mənim Rəbbim, dümdüz bir yol üzərindədir (dümdüz yolda olanı qorumaqdadır.)” “Əgər (imandan) üz çevirsəniz, bilin ki, mən (Allahın mənə lütf etdiyi peyğəmbərliyi, buyurduğu hökmləri) sizə təbliğ etdim. Rəbbim yerinizə başqa bir ümmət gətirər və siz (Ona) heç bir zərər yetirə bilməzsiniz. Həqiqətən, Rəbbim hər şeyi hifz edəndir!” (Hud Surəsi, 53-57)

Geri