“Olar ki sevdiyiniz şey sizin üçün bir şərdir”
Bəqərə Surəsinin 216-cı ayəsində Allah, “şər” olaraq görülən bəzi şeylərin insanlar üçün xeyir gətirə biləcəyini xəbər vermişdir. Ancaq eyni ayədə bunun yanında insanların sevdiyi şeylərin özləri üçün “şər” ola biləcəyi də xəbər verilmişdir. Quranda bu mövzuyla əlaqədar verilən bir örnək, xəsisilik edən zəngin inkarcıların mövqeləridir. İnkarcıların, xəsisiliyi, xalq arasındakı təbiriylə “oyanıqlıq” zənn etmələri və Allah yolunda istifadə etmədikləri zənginliklərinin özləri üçün bir fayda gətirəcəyini sanmaları çox böyük bir qəflətdir. Çünki Allah, belə bir zənginliyin, sahibləri üçün “şər” olduğunu və axirətdə özlərinə əzab səbəbi olacağını Quranda bildirmişdir:
Allah tərəfindən bəxş olunmuş mal-dövləti sərf etməyə xəsislik edənlər heç də bunu özləri üçün xeyirli hesab etməsinlər. Xeyir, bu onlar üçün zərərlidir. Onların xəsislik etdikləri şey qiyamət günü boyunlarına dolanacaqdır. Göylərin və yerin mirası Allaha məxsusdur. Allah hər bir əməlinizdən xəbərdardır!
(Al-İmran Surəsi, 180)
Qəsəs Surəsində də, Allahın özünə böyük bir zənginlik verdiyi, lakin bu səbəblə ərköyünlüyə qapılan və azğınlaşan qazancının hekayəsi izah eidlməkdədir. Özünə edilən xəbərdarlıqları dinləməməsi səbəbiylə həlak edilən qazancının vəziyyəti, insanlar üçün ibrət təşkil etməkdədir. Qazancının vəziyyəti Quranda belə xəbər verilməkdədir:
Həqiqətən, Qarun Musa ilə həmtayfa idi. Amma onlara qarşı yamanlıq edirdi. Biz ona elə xəzinələr vermişdik ki, onların açarlarını daşımaq bir dəstə qüvvətli adama ağır gəlirdi. Qövmü ona dedi: “Öyünmə! Həqiqətən, Allah öyünənləri sevmir. Allahın sənə verdiyi ilə Axirət yurduna can at. Dünyadakı nəsibini də unutma. Allah sənə yaxşılıq etdiyi kimi, sən də başqalarına yaxşılıq et. Yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə çalışma. Şübhəsiz ki, Allah fitnə-fəsad törədənləri sevmir”. Qarun dedi: “Bu mənə ancaq məndə olan biliyə görə verilmişdir”. Məgər o bilmirdi ki, Allah ondan əvvəlki nəsillərdən, ondan daha qüvvətli və daha çox var-dövlət yığan kəsləri məhv etmişdir? Günahkarlar öz günahları barəsində sorğu-sual olunmaz (üzlərindən tanınarlar).
(Qəsəs Surəsi, 76-78)
Ayələrdə bildirildiyi kimi, qazancın sahib olduğu zənginliyin özünə xeyir gətirəcəyini zənn etmiş və əlindəkilərlə ərköyünlüyə qapılmış və böyüklənmişdir. Ancaq sonunda hüsrana düşmüşdür. Möminlərin isə “malı-mülkü” qiymətləndirmə şəkli bura qədər izah edilən xarab cahiliyyə anlayışından tamamilə fərqlidir. Quranda əmr edildiyi kimi davranan bir mömin üçün mülk sahibi olmaq həyatında çox önəmli yer tutmaz.
Mal ehtirası, yığma ehtirası kimi cahiliyəyə görə davranışların heçbiri möminlərin üstün əxlaqında görülməz. Çünki mömin bütün həyatını Allahın razılığını qazanmağa həsr etmişdir. Bu səbəbdən ötəri mallarını da Allah yolunda istifadə edər və nəfsinin eqoist ehtiraslarına əsla qapılmaz; dünyavi çıxarlara deyil, hər vaxt axirətdə qazanacağı gözəlliklərə yönələr. Belə hərəkət edən möminlər Allah qatında üstün olanlardır. Və Allah onları Quranda belə müjdələməkdədir:
Allah, şübhəsiz ki, Allah yolunda vuruşub öldürən və öldürülən möminlərin canlarını və mallarını Tövratda, İncildə və Quranda haqq olaraq vəd edilmiş Cənnət müqabilində satın almışdır. Allahdan daha çox əhdə vəfa edən kimdir? Etdiyiniz sövdəyə görə sevinin. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)! (Tövbə Surəsi: 111)
Bu həqiqətin fərqində olan peyğəmbərlər, elçilər, saleh möminlər tarix boyunca özlərinə nemət olaraq verilən malın əslində Rəbbimiz Allaha aid olduğunu bilərək hərəkət etmişlər; bütün sərvətlərini və zənginliklərini Allahı razı edəcəklərini ümid etdikləri şəkildə istifadə etmişlər. Məsələn, ayədə ifadə edildiyi üzrə möminlər, “… mala olan sevgilərinə baxmayaraq onu yaxınlara, yetimlərə, yolda qalmışa və kölələrə” (Bəqərə Surəsi, 177) verəcək bir əxlaqa və mərhəmətə sahibdirlər. Ayrıca möminlər bəzi insanların etdiyi kimi göstəriş olaraq deyil, tam tərsinə “… yalnız Allahın razılığını qazanmaq və imanlarını gücləndirmək üçün” (Bəqərə Surəsi, 265) infaq edərlər. Bu səbəbdən mallarından bir azalma olduğu zaman da cahiliyyənin reaksiyalarının tam tərsi olaraq, bunun Allahın bir imtahanı olduğunun şüurunda hərəkət edərlər, səbr edərlər və xeyir gözüylə baxarlar. İnananların belə bir vəziyyətdə necə bir rəftar göstərdikləri Quranda belə bildirilmişdir:
(Ya Rəsulum!) De: “Ey mülkün sahibi olan Allah! Sən mülkü istədiyin şəxsə verər, istədiyin şəxsi yüksəldər və istədiyin şəxsi alçaldarsan. Xeyir yalnız Sənin əlindədir. Həqiqətən, Sən hər şeyə qadirsən! (Ali-İmran Surəsi, 26)
Sonda, inananlar çox yaxşı bilirlər ki inkarcıların malları onlara dünyada xeyirli deyil, tam əksinə bir əzab mövzusu olacaq. Bu, Uca Allahın vədidir. Ayədə belə buyrulmaqdadır:
(Ya Peyğəmbərim! Münafiqlərin) nə malları, nə də oğul-uşağı səni təəccübləndirməsin. Allah onlarla ancaq münafiqlərə dünyada əzab vermək, kafir olduqları halda, canlarını almaq istər. (Tövbə Surəsi, 55)
